Ngành dịch thuật cung cấp dịch vụ gì?
Dịch thuật là hoạt động bao gồm việc luận giải ý nghĩa của một đoạn văn – văn bản nguồn và chuyển sang một ngôn ngữ khác, tạo thành bản dịch chuẩn xác nội dung, đầy đủ ý nghĩa tương đương với văn bản gốc. Dịch thuật chính là kỹ thuật chuyển đổi từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác. Xem thêm chi tiết tại đây
Dịch thuật MIDtrans cung cấp 2 loại dịch vụ : phiên dịch (dịch nói) và biên dịch (dịch viết).
– Phiên dịch: chính là việc chuyển đổi ngôn ngữ thông qua lời nói, các thông dịch viên cần có khả năng nghe, nắm bắt nhanh vấn đề và khả năng giải thích tốt, truyền đạt dễ hiểu trong một khoảng thời gian nhất định.
– Biên dịch: đây là việc chuyển đổi ngôn ngữ thông qua văn bản dạng viết. Đối với biên dịch, các dịch giả cần phải có độ am hiểu sâu rộng về ngôn ngữ gốc cũng như văn hoá của quốc gia đó mới có thể hoàn thành được những bản dịch chuẩn xác.
– Về cơ bản, cả hai loại dịch thuật này chỉ khác nhau về hình thức thể hiện nhưng tính chất, quy trình dịch thuật đều tương đồng nhau.
Các phương pháp dịch thuật
– Dịch đúng nghĩa (dịch trực tiếp): Là phương pháp dịch thuật bảo toàn hình thức ngôn ngữ của nguyên bản đồng thời bản dịch diễn đạt chính xác ý tưởng của nguyên bản, lối hành văn sáng, rõ ràng phù hợp với văn phạm của ngôn ngữ dịch. Đây là phương pháp ứng dụng chuẩn xác nhất cho bản dịch hoàn hảo.
– Dịch ý: Là phương pháp dịch đối chiếu vi phạm tôn chỉ của phiên dịch. Cốt là chuyển tải được ý tưởng của nguyên bản, và không phải tái hiện nguyên bản dưới lớp vỏ của ngôn ngữ khác. Trong trường hợp này, người dịch phải tìm cách thoát khỏi những cấu trúc ràng buộc của văn bản gốc nên bản dịch sẽ có thể dài hơn.
Những lưu ý cho dịch thuật viên
– Đặc tính sử dụng ngôn ngữ: mỗi Quốc gia có nhiều vùng miền khác nhau, mỗi nơi lại có cách sử dụng ngôn ngữ khác nên các dịch thuật viên cần phải đặc biệt lưu tâm đến vấn đề này để có cách dịch thuật cũng như sử dụng ngôn ngữ phù hợp.
– Văn hoá của Quốc gia: mỗi quốc gia tồn tại một nền văn hoá riêng biệt, vì thế, nếu các dịch thuật viên nếu như không am hiểu rõ ràng, rất có thể dẫn đến dịch sai, làm cho người đọc lẫn người nghe hiểu lầm ý nghĩa của bản dịch.
– Lĩnh vực dịch thuật: mỗi lĩnh vực có những từ ngữ chuyên môn mà không phải ai cũng biết và hiểu được, do đó, cần phải tham khảo thông tin chuyên ngành thì mới có thể hiểu rõ và dịch sát nghĩa với văn bản gốc.
Hartman & Stock (1972) cho rằng: Dịch là thay thế một văn bản trong một ngôn ngữ bằng một văn bản tương đương trong ngôn ngữ thứ hai.
Theo Nida & Taber (1974), dịch thuật là tái tạo lại trong ngôn ngữ tiếp nhận (receptor language) sự tương đương tự nhiên và sát với thông điệp của ngôn ngữ nguồn (source language) về nghĩa (meaning) và phong cách (style).
Còn Newmark (1981) lại nhận định: Dịch thuật là chuyển văn bản này thành văn bản khác theo cùng cách tác giả thể hiện khi viết văn bản đó.
Hay Larson (1998): Dịch thuật là nghiên cứu từ vựng, cấu trúc kết học, hoàn cảnh giao tiếp và ngữ cảnh văn hóa của văn bản ngữ nguồn, phân tích văn bản để xác định nghĩa, rồi sử dụng từ vựng và cấu trúc kết học phù hợp trong ngôn ngữ tiếp nhận để tái lập cùng nghĩa ...
Như vậy, có thể thấy mỗi định nghĩa đều có cơ sở riêng và đều nói đến các khía cạnh khác nhau của dịch thuật. Do đó, để tạo ra sự thống nhất về khái niệm dịch thuật chúng tôi xin trích lược định nghĩa được nhiều người đồng tình:
Dịch thuật là một hoạt động bao gồm việc luận giải ý nghĩa của một đoạn văn trong một ngôn ngữ nào đó - văn nguồn - và chuyển sang một ngôn ngữ khác thành một đoạn văn mới và tương đương - văn đích hay là bản dịch. (Wikipedia)
Phân loại dịch thuậtDịch thuật bao gồm biên dịch và phiên dịch (thông dịch). Mặc dù cả 2 hình thức đều là cách chuyển từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác nhưng chúng lại có nhiều điểm khác nhau tiêu biểu là về phương diện và cách thức trình bày.
Biên dịch được hiểu là dịch văn bản từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác trong việc cùng diễn đạt một thông tin. Trong khi đó, phiên dịch (thông dịch) là dịch nói hoặc diễn giải lại câu nói bằng ngôn ngữ khác cho người nghe hiểu.Các phương pháp dịch thuật phổ biếnCó nhiều phương pháp dịch thuật khác nhau. Dưới đây là 8 phương pháp dịch được Newmark đưa ra:
Dịch từng từ: Các từ trong ngôn ngữ nguồn được dịch đơn lẻ theo nghĩa phổ biến nhất không xét đến ngữ cảnh. Vì vậy, có thể gây ra tình trạng sai văn bản.
Dịch sát nghĩa: Cấu trúc ngữ pháp của ngôn ngữ nguồn được dịch sang ngôn ngữ đích gần nhất. Tuy nhiên, các từ có nghĩa từ vựng vẫn được dịch riêng lẻ mà không xét đến bối cảnh.
Dịch trung thành: Dịch chính xác nghĩa theo văn cảnh của văn bản gốc với các đòi hỏi về cấu trúc ngữ pháp của ngôn ngữ nguồn.
Dịch ngữ nghĩa: Chú trọng nhiều vào các giá trị thẩm mỹ của bản gốc.
Phỏng dịch: Là cách dịch tự do và thường dùng để dịch hài kịch, thơ ca.
Dịch tự do: Tạo ra các văn bản đích mà không đồng nhất theo hình thái, phong cách hoặc nội dung của bản gốc.
Dịch thành ngữ: Tái tạo thông điệp của bản gốc nhưng có xu hướng uốn nắn sắc thái ý nghĩa của thành ngữ bằng cách tham chiếu đến những thành ngữ không tồn tại trong bản gốc.
Dịch giao tiếp: Dịch truyền đạt chính xác ngữ nghĩa theo ngữ cảnh của bản gốc nhưng nội dung và ngôn ngữ được chuyển đổi sao cho người đọc hiểu và chấp nhận.
Tiêu chí đánh giá bản dịch
Phiên dịch hay biên dịch thì đều có tiêu chí đánh giá riêng. Tuy nhiên, một bản dịch tốt là bản dịch phải trung thành với nội dung và phong cách của bản gốc, đồng thời đọc lên phải nghe thông suốt tự nhiên.Tín, Nhã, Đạt là tiêu chí cần thiết trong mọi bản dịch.